Dier, natuur en mens
Milieufilosofie en dierethiek
Havo-eindexamenboek filosofie 2025-2029
In de westerse geschiedenis stelt de mens zijn eigen belangen vaak boven die van dieren en de natuur. Maar deze manier van omgaan met de wereld waarin we leven lijkt niet langer houdbaar. Nu blijkt dat door de uitstoot van broeikasgassen en door ons consumptiepatroon het klimaat fundamenteel verandert en diersoorten massaal uitsterven, is het cruciaal dat wij mensen onze verhouding tot de aarde en haar andere bewoners gaan heroverwegen.
Inzichten over onze omgang met dieren en de natuur
Hoever moeten we gaan in het betrekken van dierenbelangen in onze morele afwegingen? En hoe zit het met de rest van de natuur? Dier, natuur en mens maakt de lezer bekend met de centrale concepten en vragen uit de milieufilosofie en dierethiek. Het boek bespreekt op een toegankelijke wijze verschillende filosofische inzichten over onze omgang met andere dieren en met de natuur om de klimaat- en milieuproblemen op te lossen. Zo biedt het de lezer handvatten om zelf na te denken over de belangrijkste thema’s van onze tijd.
Voor docenten is een gratis docentenlicentie, met een handleiding en uitwerkingen van de vragen in het werkboek, binnenkort hier aan te vragen.
Over de auteurs
Dyane Til (1991) is docent filosofie in het voortgezet onderwijs voor havo en vwo. Zij studeerde filosofie en geschiedenis in Amsterdam, Berlijn en Utrecht. Ze is gespecialiseerd in ethiek. Marloes Boere (1991) is opleidingscoördinator en trainer voor politici. Zij studeerde future planet studies en filosofie in Amsterdam. Zij ontwikkelt trainingen en opleidingen op het gebied van (dier)ethiek, milieueducatie en politieke debatvaardigheden.
Inhoudsopgave Dier, natuur en mens
Voorwoord 7
Kwestie 1: Verschilt de mens van (andere) dieren? 10
Inleiding 12
1. Aristoteles – De mens is een dier dat kan denken 18
2. René Descartes – Mechanistisch wereldbeeld 25
3. Menselijk exceptionalisme en religie 34
4. Charles Darwin – Evolutietheorie 39
5. Helmuth Plessner – Excentrische positionaliteit 47
6. Lori Gruen – Anti-exceptionalisme 55
Primaire tekst 1: Lori Gruen over het gebruik van gereedschappen door dieren 62
Kwestie 2: Hoe om te gaan met andere dieren? 70
Inleiding 72
7. Immanuel Kant – Plichtethiek 76
8. Peter Singer – Utilisme 80
Primaire tekst 2: Peter Singer over de vraag of dieren pijn kunnen voelen 88
9. Tom Regan – Plichtethiek 94
10. Josephine Donovan en Carol Adams – Zorgethiek 100
11. Martha Nussbaum – Moderne deugdethiek 111
Kwestie 3: Wat is de waarde van natuur? 118
Inleiding 120
12. Antropocentrisme 124
13. Paul Taylor – Biocentrisme 129
14. Aldo Leopold – Ecocentrisme 142
15. Arne Næss – Diepe ecologie 148
16. Steven Vogel – Postnaturalisme 153
Primaire tekst 3: Steven Vogel over ‘denken als een berg’ 156
Kwestie 4: Hoe kunnen we natuurlijke hulpbronnen rechtvaardig verdelen? 162
Inleiding 164
17. Garrett Hardin – De tragedie van de meent 167
18. Garvan Walshe – Ecolibertarisme 179
19. Sue Donaldson en Will Kymlicka – Politieke vertegenwoordiging voor dieren 188
20. Thomas Pogge – Liberaal-egalitarisme 199
21. William Ophuls – Eco-autoritarisme 208
22. Murray Bookchin – Communalisme 215
Kwestie 5: Is er een fundamenteel andere houding nodig ten opzichte van de natuur? 222
Inleiding 224
23. Ecomodernisme 227
24. Wendell Berry – Lokalisme 236
25. Val Plumwood – Ecofeminisme 244
26. Vandana Shiva – Anti-imperialisme 256
Tot slot 262
Literatuurlijst 264
Zakenregister 267
Personenregister 269
Illustratieverantwoording 270
Reviews 'Dier, natuur en mens'
In de media
‘Filosofiedocent Dyane Til en Marloes Boere bieden geen definitieve oplossing voor klimaatcrises of dierenleed, maar bespreken een breed scala aan filosofen – van Aristoteles tot Val Plumwood – en laten de lezer zelf nadenken over de wereld waar we deel van uitmaken.’ – Filosofie Magazine
Bestel het werkboek
Werkboek Dier, natuur en mens
Gerelateerde uitgaven
_w173_h400.png)
Wat maakt de mens?
Filosofie op school
