In dienst van negen premiers
De dagboeken van jhr.mr. A.J.M. van Nispen tot Pannerden (1946-1972)
Negen premiers in 26 jaar
Jonkheer A.J.M. (Buurt) van Nispen tot Pannerden nam na de oorlog een invloedrijke positie in op het ministerie van Algemene Zaken, het kleine departement dat ten dienste staat van de minister-president. Toen hij tien dagen na de val van het eerste kabinet-Biesheuvel op nauwelijks 58-jarige leeftijd overleed, had hij in 26 jaren als ambtenaar negen premiers gediend.
Belangrijke staatszaken en alledaagse irritaties
Al deze jaren maakte hij dagboeknotities, die een scherp inzicht geven in de zaken die op het departement passeerden en de mensen die daarbij betrokken waren. Nadat Van Nispen in 1962 secretaris-generaal op AZ was geworden, ging het daarbij onder meer om de kabinetsformaties en de kwesties rond het Koninklijk Huis. Zo was Van Nispen nauw betrokken bij de voorgenomen huwelijken van drie prinsessen: Irene, Beatrix en Margriet. Ook speelde hij een voorname rol in de herziening van de financiering van het Koninklijk Huis.
Naast de belangrijke staatszaken beschrijft Van Nispen de – zo herkenbare – alledaagse besognes, problemen, irritaties, opstekers en vrolijke momenten op het departement.
Over de auteur
Carla van Baalen was directeur van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG). Zij was een van de redacteuren van Grote idealen, smalle marges. Een parlementaire geschiedenis van de lange jaren zeventig (2022) en In dit Huis. Twee eeuwen Tweede Kamer (2015). Alexander van Kessel is onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis. Van hun beider hand verschenen eerder De kabinetsformatie in vijftig stappen (2012) en Kabinetsformaties 1977-2012 (2016).
Alexander van Kessel te gast bij Betrouwbare Bronnen
Ten geleide 6
1 Schermerhorn 1945-1946 19
2 Beel 1946-1948 33
3 Drees 1948-1958 47
4 De Quay 1959-1963 131
5 Marijnen 1963-1965 189
6 Cals 1965-1966 291
7 Zijlstra 1966-1967 367
8 De Jong 1967-1971 391
9 Biesheuvel 1971-1972 461
Noten 474
Publicaties Van Nispen 520
Geraadpleegde literatuur 521
Afkortingen 527
Personenregister 530
Reviews 'In dienst van negen premiers'
In de media
‘Van Nispens notities geven een inkijkje in de veelheid en breedte van koninklijke onderwerpen die langskomen bij AZ – en de emoties daarbij. Ook wordt duidelijk welk beroep er wordt gedaan op zowel het politieke instinct als het menselijk inlevingsvermogen van de hoge ambtenaar om zijn taak richting de Oranjes te volbrengen.’ − NRC ●●●●
‘Oud-topambtenaar Van Nispen beschrijft in zijn dagboeken openhartig hoe opeenvolgende premiers voor de Oranjes werkten als ‘‘bureau voor gezinsmoeilijkheden’’.’ − de Volkskrant
‘Een zeer onthullend boek! [...] Deze dagboeken zijn verrukkelijk, vaak uiterst indiscreet, vol scherpe portretten en observaties. En bieden een diepe, niets ontziende blik achter de vaak ondoorzichtige schermen van Den Haag, de ambtelijke macht, de ministeries én Soestdijk. Het tijdsbeeld van Nederland in de jaren van wederopbouw en vervolgens de heftige jaren ‘60 is fascinerend.’ − Betrouwbare Bronnen
‘Hoe ingewikkeld de contacten met de regering (die ministerieel verantwoordelijk was) waren, bevestigt het nieuwe boek van oud-topambtenaar jonkheer Van Nispen, die van 1946 tot zijn dood in 1972 werkte op ministerie van Algemene Zaken.’ − Libelle
‘De notities geven een vaak boeiende inkijk in de Nederlandse politiek van die tijd. Van Nispen was getuige van onder meer de Indische onafhankelijkheidsstrijd, de Nieuw-Guinea-kwestie, de wederopbouw en de diverse kabinetsformaties, maar vooral ook van tal van affaires rond het koninklijk huis.’ − Historiek
Alexander van Kessel bij dr Kelder en Co op NPO Radio 1: Roddels en achterklap over de premier en de Oranjes
‘De toegankelijkheid van de dagboeken hebben de bezorgers Van Kessel en Van Baalen flink vergroot door zinvolle toelichtingen in noten te geven en door het personenregister uit te breiden met informatie over de functies van genoemde personen.’ – Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2024
Meer boeken over politiek
Grote idealen, smalle marges
De hoogste ambtenaar
