Reflecteren voor commissarissen en toezichthouders
Praktische handreiking voor een goed gesprek
Toezicht houden is een vak, waarbij het vermogen om als commissaris of toezichthouder naar je eigen rol te kijken en te reflecteren, cruciaal is. De kwaliteit van het toezicht is sterk afhankelijk van de kwaliteit van het gesprek en de interactie binnen de top van organisaties.
Word een betere toezichthouder door meer (zelf)reflectie
Dit boek biedt een handreiking om binnen teams van commissarissen en toezichthouders (RvC’s en RvT’s) in gesprek te gaan over de kwaliteit van de interactie. Het geeft inzicht in de dynamiek binnen deze teams en bevat werkvormen en andere praktische handvatten om de (zelf)reflectie beter te organiseren, waaronder een handleiding inclusief vragenlijst voor zelfevaluatie. De rol van de voorzitter komt aan bod, evenals die van een externe begeleider of coach.
Voor zowel beginnende als ervaren RvC's en RvT's
Reflecteren voor commissarissen en toezichthouders levert een waardevolle bijdrage aan de kwaliteit van het toezicht. Dit boek is voor zowel beginnende als ervaren commissarissen en toezichthouders geschikt en kan ook in het kader van trainingen gebruikt worden bij zelfreflectie en zelfevaluatie.
Voorwoord 5
Over de auteurs 9
1. Introductie 11
1.1 Ontwikkelingen in toezicht 11
1.2 Kwaliteit van toezicht 12
1.3 Doel van dit boek 13
1.4 Opzet en leeswijzer 13
2. Raad als team 15
2.1 Introductie 15
2.2 Wat is een team? 15
2.3 RvC en RvT als team: wat maakt deze teams bijzonder? 17
2.4 Samenstelling van de RvT en RvT: teamrollen en competenties 18
2.5 Werving van nieuwe leden 20
2.6 Rol van de bestuurssecretaris 21
3. Onderzoeken en bespreken van de onderstroom 23
3.1 Introductie 23
3.2 Wat is de onderstroom? 23
3.3 Groepsdynamiek: ontsporing van groepen 25
3.4 Voorbeelden van disfunctionele groepsprocessen 28
3.5 Besluitvormingsdynamiek: de menselijke factor 30
3.6 Op zoek naar de onderstroom: hoe maak je dit bespreekbaar? 35
4. Handvatten voor een goed gesprek 37
4.1 Introductie 37
4.2 In de kennismaking 38
4.3 Bij aanvang en aan het eind van de vergadering 39
4.4 Bij reflectie op visie en doelen 40
4.5 Bij reflectie op de interactie met de organisatie 43
4.6 Bij reflectie op de onderlinge samenwerking 48
4.7 Bij reflectie op individuele leden 54
5. Voorzitter als procesbegeleider 57
5.1 Introductie 57
5.2 Taken van de voorzitter 57
5.3 Kwaliteiten van de voorzitter 58
5.4 Rol van de voorzitter 59
5.5 Valkuilen voor een voorzitter 59
5.6 Reflectie 62
6. Rol van externe coaching 65
6.1 Introductie 65
6.2 Betrekken van externe coaches: drie fasen 65
6.3 Voorwaarden voor een goed gesprek: het belang van containment 67
6.4 Het vinden van een passende coach 70
7. Zelfevaluatie 73
7.1 Introductie 73
7.2 Ervaringen met zelfevaluatie 73
7.3 Opzetten van een effectieve zelfevaluatie 74
7.4 Volwassenheidsniveau 83
7.5 Ten slotte 84
Bijlage Zelfevaluatie 85
Literatuur 93
Reflecteren voor commissarissen en toezichthouders
De kwaliteit van het toezicht, daar worden nog steeds flinke noten over gekraakt.
En als er echt iets aan de hand is bij een bedrijf of organisatie, lijkt er ook een panklare oplossing voorhanden te zijn die maar al te vaak wordt gebruikt; er wordt een zogenaamde ‘zwaargewicht’ als toezichthouder opgezet. Vinkje zetten bij ‘versteviging toezicht’ en we gaan over tot de orde van de dag.
Dit lijkt een forse onderschatting van het werk van een commissaris of toezichthouder te zijn. In deze publicatie beargumenteren Burger en Van der Weerdt-Norder dat statuur, ervaring, maatschappelijk aanzien allemaal belangrijk zijn voor een toezichthouder, maar waarom kijken we niet eens naar een meer fundamenteel aspect: het vermogen tot interactie en reflectie. Of eigenlijk; het gesprek aangaan.
Klinkt simpel, ja zeker. Maar interactie, teamgeest in een raad van commissarissen, het gesprek kunnen en durven aangaan én het reflecteren op eigen functioneren zijn belangrijk voor een effectief en goed opererende rvc. De auteurs beschrijven kort (96 pagina’s) en krachtig onder andere besluitvormingsdynamiek, taken, kwaliteiten en valkuilen voor een voorzitter, de eventueel handige rol van externe coaching en het nut van zelfreflectie.
Veel handvatten voor een goed gesprek dus. Niks softs aan, maar elementair voor een goed functionerende toezichthouder die het juiste gewicht in de schaal legt.
Tekst: Rob Heinsbroek
Bron: Accountant, nummer 3 / 2021
