Materiële hulpverlening
Werken met armoede en schulden
Materiële hulpverlening gaat over armoede, schulden, uitkeringen en al de complexiteit die komt kijken bij het moeten rondkomen van weinig geld. In Nederland leven meer mensen dan ons lief zijn in armoede, ook mensen van wie je het misschien niet direct verwacht. Moeilijk kunnen rondkomen is ook geen onderwerp waar makkelijk over gesproken wordt. Materiële hulpverlening helpt om inzicht te krijgen in deze problematiek zodat je het gesprek hierover kan aangaan en cliënten kunt ondersteunen of kunt verwijzen waar nodig.
Inhoud
Na het lezen van dit boek weet je hoe geld zich heeft ontwikkeld in de afgelopen decennia, wat de rol van de overheid is, wat het inhoudt om een financiële huishouding te voeren en wat je hiervoor moet kunnen. Als je deze basis hebt gaan we ons verdiepen in de impact van armoede, maar ook naar alle verschillende incassomaatregelen die genomen kunnen worden en hoe ontregelend deze kunnen zijn. We ronden af met de handelingsperspectieven die je als professional hebt en een (grove) schets van het specialistische schuldhulpverleningstraject.
Na het bestuderen van dit boek heb je daarmee een basis van waaruit je steun kunt bieden aan degene tegenover je. Niet met het idee dat jij de problemen rondom schulden en armoede zelf gaat aanpakken, maar met het idee dat je kunt luisteren, dat je begrijpt waar de cliënt het over heeft en dat je hem op de juiste manier kunt doorverwijzen.
Om een concreet beeld te geven van de alledaagse praktijk begint ieder hoofdstuk met een casus. Deze casuïstiek biedt de mogelijkheid om met elkaar het gesprek aan te gaan en te bedenken hoe je als professional met deze cliënten aan de slag zou kunnen gaan.
Inclusief website
Op de bijbehorende website vind je actuele informatie, opdrachten en links naar relevante websites en documentaires die het bekijken waard zijn. Ook het werkbestand dat hoort bij hoofdstuk 4 staat op de website.
Doelgroep
Deze druk is bedoelt voor het hoger onderwijs. Vooral studenten van sociale (juridische) dienstverlening.
Voorwoord 5
Inleiding 11
1 Ontwikkelingen van geld 15
1.1 Geld door de jaren heen 16
1.2 Armoede door de jaren heen 18
1.3 Recente ontwikkelingen 20
1.4 Digitalisering 22
1.5 Cryptovaluta 25
1.6 Maakt geld gelukkig? 26
2 Armoede en schulden 29
2.1 Definities van armoede 30
2.2 Oorzaken van armoede 32
2.3 Armoede op verschillende niveaus 35
2.4 Wat zijn schulden? 38
2.5 Soorten schulden 40
2.6 Armoede in Nederland 42
2.7 Risicogroepen 44
2.8 Nieuwe armen 46
3 De rol van de overheid en maatschappij 49
3.1 Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving 50
3.2 Volksverzekeringen 52
3.3 Werknemersverzekeringen 54
3.4 Sociale voorzieningen 55
3.5 Toeslagen 56
3.6 Kortingen op heffingen en aftrekposten 57
3.7 Complexiteit van het inkomen 58
3.8 Handhaving in de sociale zekerheid 60
3.9 Individualisering en het maatschappelijke debat 61
3.10 Maatschappelijk debat 64
3.11 Culturele diversiteit in armoede en schulden 66
3.12 De samenleving zet zich in 68
4 Financiële huishouding van het gezin 73
4.1 Overzicht creëren 75
4.2 Inkomstenmaximalisatie 76
4.3 Uitgavenminimalisatie 77
4.4 Reactance 78
4.5 Apps 80
5 Financiële vaardigheden 87
5.1 Kenmerken die invloed hebben op financiële problemen 88
5.2 Competenties 88
5.3 Ontwikkelen van competenties 96
5.4 Executieve functies 97
5.5 Ontwikkeling van executieve functies 99
5.6 Financiële educatie 101
6 De impact van armoede 107
6.1 Psychologie van de schaarste 108
6.2 Invloed op verschillende leefgebieden 110
6.3 Ontwikkeling van kinderen 118
6.4 Armoede en ouderschap 122
7 Incassomaatregelen en de effecten hiervan 125
7.1 Betalingsverplichting 126
7.2 Betalingsachterstand 127
7.3 Risicovolle schulden 128
7.4 Problematische schulden 129
7.5 Oorspronkelijke schuldeiser, incassobureau en gerechtsdeurwaarder 130
7.6 Incassomaatregelen 131
7.7 Beslaglegging 135
7.8 Ontbinden van huurovereenkomst 138
7.9 Afsluiten van energie en water 139
7.10 Bronheffing zorgverzekering 139
7.11 De overheid als schuldeiser 140
7.12 Als de incassoprocedure niet goed gaat 141
8 Handelingsperspectief en de methoden van de professional 145
8.1 Generalist en specialist 146
8.2 Hulpverlening met drang 148
8.3 Stress-sensitief werken 149
8.4 Motiverende gespreksvoering 151
8.5 Taakgerichte benadering 154
8.6 Assetbuilding 156
8.7 Online tools en inspirerende initiatieven 157
9 Schuldhulpverlening en financiële beschermingsmaatregelen 163
9.1 Wat is schuldhulpverlening? 164
9.2 Wetten uitvoering schuldhulpverlening 165
9.3 Preventie 165
9.4 Vroegsignalering 167
9.5 De schuldhulpverlener 168
9.6 Traject gemeente schuldhulpverlening 169
9.7 Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen 172
9.8 Financiële beschermingsmaatregelen 174
9.9 Aandachtspunten 179
9.10 Integrale schuldhulpverlening 180
Bijlage 1 Zelfredzaamheid-Matrix 182
Bronnen 185
Illustratieverantwoording 193
Trefwoordenregister 195
Over de auteurs 200
Online kennissessie terugkijken
Gerelateerd
