Taal geven aan muziek
Een nieuwe harmonieleer
De ervaring van muziek
Hoe kun je de ervaring van muziek beschrijven? Taal is niet in staat uit te drukken wat er met je gebeurt als je luistert naar muziek. Al zijn de klanken zelf nog zo duidelijk, je kunt je beleving ervan niet goed onder woorden brengen, net zomin als van dromen of van geuren en kleuren. Alles wat je erover zegt, klinkt flets. Het doet geen recht aan het bijzondere van je ervaring en aan je emotie. Toch is muziek te belangrijk om onbesproken te blijven. Zij is een grotere openbaring dan alle wijsheid en filosofie, vond Beethoven. Zonder muziek zou het leven een vergissing zijn, schreef Nietzsche.
Muzikaal weten
Gelukkig staan ons naast de gewone taal nog andere uitdrukkingsvormen ter beschikking, zoals poëzie, beeldtaal en kunst. Die hebben een wijder bereik dan de gewone taal. Maar het gebruik daarvan veronderstelt een andere manier van denken over muziek en een andere opvatting van kennis. Die leiden tot een nieuwe harmonieleer waarmee het wel mogelijk is om uitdrukking te geven aan wat je beleeft in muziek. Taal geven aan muziek onderzoekt deze rijke vorm van muzikaal weten, waarover ieder mens van nature beschikt.
‘Muziek openbaart het diepste wezen van de wereld en spreekt de diepste wijsheid uit, in een taal die de rede niet kan verstaan.’
– Arthur Schopenhauer
Over de auteur
Jos Kessels (1948) is filosoof en muzikant. Hij schreef verschillende boeken over de socratische methode, over de platoonse ideeënleer en over muzikale verbeelding. In 2019 verscheen Het welgetemperde gemoed, waarin hij zijn harmonieleer toepast op Das Wohltemperierte Klavier van Bach.
Inhoudsopgave Taal geven aan muziek
Inleiding 9
I – EXPOSITIE 17
1. Fenomenologie van muziek 19
2. Diepgang in muziek 31
3. Muzikale hermeneutiek 53
II – DOORWERKING 63
4. Musica humana, musica mundana 65
5. Spoorzoeken 79
6. Geschiedenis 95
7. Structuur van gewaarwording 111
III – REPRISE 135
8. Het belang van kunst 137
9. De taal van de moderniteit 155
10. De werkelijkheid bestaat uit muziek 179
Dankwoord 197
Praktijkwijzer 199
Noten 203
Literatuur 209
Verklarende woordenlijst 215
Reviews 'Taal geven aan muziek'
In de media
‘Wie erin slaagt om aan de hand van een muziekstuk zijn eigen verhaal te vertellen, verrijkt en intensiveert zijn muzikale ervaring.’ – de Volkskrant
‘Eigenlijk, zo maakt de filosoof en muzikant Jos Kessels in de titel van zijn onlangs verschenen boek duidelijk, was dat een verkeerde vraag. Muziek ís geen taal, wij geven er taal aan. De betekenis die zich in haar aan ons opdringt, kunnen we alleen uitdrukken door er een verhaal van te maken.’ – NRC ●●●●
‘Jos Kessels doet met Taal geven aan muziek. Een nieuwe harmonieleer een bewonderenswaardige poging om die twee uitingsvormen te verenigen.’ – Remon den Ouden, Athenaeum boekhandel
‘Het is een opgave om een taal die wereldwijd gesproken wordt te vangen in een taal die beperkt wordt door enkele landsgrenzen. Het is een kwestie van her-talen, waar Kessels met zijn nieuwe boek een verfrissende methode voor aanreikt.’ – Harm Kolen, Boekhandel Buitelaar
‘Taal geven aan muziek biedt handvatten om de ervaring van muziek te intensiveren en verrijken.’ – OperaNederland
Gerelateerde uitgaven
Het welgetemperde gemoed
Socrates, maak muziek!
