Echo's van trauma
Slachtoffers als daders, daders als slachtoffers
Echo’s van trauma is het eerste boek in Nederland dat gehechtheid en trauma vanuit interpersoonlijk neurobiologisch perspectief begrijpelijk maakt.
Slachtoffers en daders
Daders en slachtoffers van geweld hebben meer met elkaar gemeen dan je op het eerste gezicht zou denken. Daders zijn vaak ook slachtoffer van verwaarlozing of trauma in hun jeugd, en slachtoffers worstelen regelmatig met agressie richting zichzelf of anderen.
Echo's van trauma
Dit boek bespreekt de behandeling van de complexe gevolgen van traumatische ervaringen in de vroege jeugd. Daarbij staat de verwevenheid van gehechtheid en trauma centraal. Zo’n tachtig procent van de patiënten die in hun vroege jeugd zijn getraumatiseerd, en nu dader of slachtoffer zijn, heeft namelijk een gedesorganiseerde gehechtheid. De destructieve impulsen van zowel daders als slachtoffers komen in de behandeling duidelijk naar voren en de regulering van deze impulsen is een centraal thema daarbinnen.
Gehechtheid in psychotherapie
Echo’s van Trauma richt zich op de behandeling van daders en slachtoffers met een complexe posttraumatische stressstoornis (PTSS). Behandelaars worstelen keer op keer met de complexe behandeling van de gevolgen trauma in de vroege jeugd. De onveilige gehechtheid die als gevolg van het trauma ontstaat, komt namelijk onherroepelijk tot uiting in de therapeutische relatie met deze patiënten. Dit boek besteedt aandacht aan destructieve impulsen die deze patiënten vertonen en geeft inzicht in de ingewikkelde verweving van slachtoffer- en daderaspecten.
Neurowetenschappelijke inzichten
De auteurs, therapeuten uit de traumahulpverlening, bespreken in Echo’s van trauma in samenwerking met collega’s uit het forensische veld, de meest recente theorieën en neurowetenschappelijke inzichten over gehechtheid, trauma en psychotherapie. Ze vertalen deze op samenhangende wijze naar de praktijk van de behandeling van vroegkinderlijk trauma.
Aanbevelingen
'Een zeer lezenswaardig boek voor therapeuten van mensen met complexe ptss door vroegkinderlijk trauma. Het is de integratieve benadering die dit boek zo bijzonder waardevol maakt.' – Prof. dr. Onno van der Hart
'Dit boek is een heldere, leesbare inleiding in het werk met getraumatiseerde patiënten. Het doorweeft psychotherapie met interpersoonlijk neurobiologie en biedt daarbij een ook voor patiënten goed kader voor psycho-educatie. Belangrijk is dat zij de fixatie op de hulpeloosheid van het slachtoffer doorbreken en duidelijke handvatten bieden hoe te werken met woede, wrok en haat die altijd onverwoordbaar aanwezig zijn bij degenen die in hun jeugd getraumatiseerd zijn. Een aanwinst voor het veld.' - Nelleke Nicolai, psychiater, psychoanalyticus, psychotherapeut
Inhoud
Voorwoord
Inleiding
1 Echo’s van trauma
Marijke Baljon & Renate Geuzinge
1.1 Vechten of vluchten: de neurobiologie van posttraumatische stressreactie en dissociatie
1.2 Posttraumatische stressstoornis
1.3 Complexe posttraumatische stressstoornis
1.4 Dissociatie
1.5 Richtlijnen: fasen en taken in de behandeling van (complexe) PTSS
2 Verbinden is hoofdzaak
Marijke Baljon & Renate Geuzinge
2.1 In den beginne was er hechting
2.2 Onveilige georganiseerde gehechtheid
2.3 Onveilige gedesorganiseerde gehechtheid
2.4 Herinneringen aan gehechtheidsrelaties
2.5 De bouw van het brein
2.6 Integratie: differentiatie en verbinding
2.7 Destructieve schaamte
2.8 Een lichaamsgerichte benadering van schaamte
3 Verticale integratie en emotieregulatie
Renate Geuzinge
3.1 De trap tussen boven en beneden
3.2 Verticale integratie
3.3 Trauma en een beperkte verticale integratie
3.3.1 Een smal tolerantievenster
3.3.2 De amygdala plaatst een traphekje
3.3.3 Beperkt mentaliserend vermogen 52
3.4 Verslaving en een beperkte verticale integratie
3.5 De taken van de therapeut
3.6 Interventies
3.6.1 Kalmeren van het benedenbrein
3.6.2 Stimuleren van het bovenbrein
3.6.3 Stimuleren van het benedenbrein
4 Gehechtheid, horizontale integratie en het narratieve zelf
Marijke Baljon & Renate Geuzinge
4.1 Het zelf als narratief
4.2 Lateralisatie
4.3 Gehechtheid en de ontwikkeling van het zelf
4.4 Horizontale integratie
4.5 Trauma en het verlies van horizontale integratie
4.6 Veilige gehechtheid: affect en cognitie geïntegreerd
4.7 Gereserveerde gehechtheid: cognitief georganiseerd
4.8 Gepreoccupeerde gehechtheid: affectief georganiseerd
4.9 Gender en seksueel misbruik
4.10 Misbruikte mannen
4.11 Vrouwen als daders
5 Gedesorganiseerde gehechtheid en de therapeutische relatie
Marijke Baljon & Renate Geuzinge
5.1 Gedesorganiseerde gehechtheidspatronen
5.2 Slachtoffer – dader – redder
5.3 Dynamische ontwikkeling van gehechtheidspatronen
5.4 Desorganisatie
5.5 Dynamisch maturatiemodel
5.6 Bedreigende controlerende patronen
5.7 De rol van gender in de ontwikkeling van controlerende patronen
5.8 Contact en bejegening bij gedesorganiseerde gehechtheid
6 Traumaverwerking: een narratieve integratie
Marijke Baljon & Renate Geuzinge
6.1 Wisselwerking tussen stabiliseren en verwerken
6.2 Traumaherinneringen
6.3 In het hier-en-nu blijven
6.4 Indicatiestelling in overleg
6.5 Voorbereiding van exposure
6.6 Vormen van exposure
6.6.1 Het verhaal vertellen
6.6.2 Het verhaal herschrijven
6.6.3 Imaginaire confrontatie met de legestoeltechniek
6.6.4 EMDR zonder afleidende stimulus
7 Daders als slachtoffers
Marion Verkade
7.1 Het slachtoffer in de dader
7.2 Een schaap in wolfskleren
7.3 Ontwikkelingsachterstand, verstoring of stagnatie
7.4 Geen daderbehandeling zonder contact
7.5 Empathie
7.6 De therapeut
7.7 Delictdiagnostiek en terugvalpreventie
7.8 Afronden van de behandeling en blijvende delictpreventie
8 Destructief gedrag bij slachtoffers
Marijke Baljon
8.1 Trauma en agressie
8.2 Functies van problematische boosheid
8.3 Functies van destructief gedrag
8.4 Zelfhaat en schaamte
8.5 Boosheid leren uiten met behulp van stoelenwerk
8.6 EMDR-protocol Woede, Wrok en Wraak
8.7 Transformatie van agressie
9 Het lichaam in behandeling
Frank Winkel
9.1 Bottom-upbenadering van agressie
9.2 Afstemming op het zelf, de ander en de context: het lichaam centraal
9.3 Werkwijze
9.4 Afstemmen op de context
9.5 Afstemmen op het zelf, op het lichaam in beweging
9.6 Afstemmen op de ander
10 Beeldende expressie als brug
Marian Kramers & Marijke Baljon
10.1 Beeldende therapie
10.2 Diagnostiek
10.3 Traumabehandeling
10.4 Werkvormen in de drie fasen van traumabehandeling
10.4.1 Fase 1: Stabilisatie en symptoomreductie
10.4.2 Fase 2: Traumaverwerking
10.4.3 Fase 3: Integratie en perspectief op de toekomst
10.5 Getuigenismodule
11 Transformatie van betekenissen: van slachtoffer naar autonomie
Marijke Baljon
11.1 Autonomieontwikkeling na trauma
11.2 Zichzelf troosten
11.3 Posttraumatische groei
11.4 Levensbeschouwing en spiritualiteit
12 Beëindiging en afscheid als therapeutische taak
Marijke Baljon
12.1 Angst voor verlating
12.2 Afscheid en gehechtheid
12.3 Afscheid als overgang
12.4 Consolidatie van de bereikte veranderingen
12.5 Afscheid als relationeel proces
13 Zelfzorg van de therapeut
Renate Geuzinge
13.1 Affectieve empathie: de snelle route via het benedenbrein
13.2 Zelfzorgstrategie tegen besmetting door imitatie
13.3 Cognitieve empathie: de langzame route via het bovenbrein
13.4 Autoregulatie: zelfzorgstrategie tegen persoonlijk leed
13.5 Empathie: een multidimensionaal construct
13.6 Gevolgen van blootstelling aan trauma van patiënten
13.7 Secundaire traumatisering
13.8 Plaatsvervangende traumatisering
13.9 Zelfzorgstrategie tegen plaatsvervangende traumatisering
Literatuur
Illustratieverantwoording
Over de auteurs
Index
'De inbreng van vaktherapeuten (beeldend en psychomotorisch) in de casuïstiek is goed leesbaar en plezierig beschreven. Het belang van het gebruiken van non-verbale vaktherapeutische interventies in de behandeling van pre-verbaal trauma wordt goed overgebracht. Aanknopingspunten voor de non-verbale interventies worden toegelicht en benadrukt. Kortom: een aanrader!' - Tijdschrift voor vaktherapie
'Het boek geeft nadrukkelijk erkenning aan de achtbaan van extreem gedrag, waarin je als verzorgers en behandelaars terecht kunt komen en geeft je inzichten en gereedschap om hier beter mee om te gaan. [...] Het boek is goed leesbaar, geeft veel herkenning en informatie en is een echte steun voor betrokkenen.' - Labyrint - In Perspectief
'Dit boek stelt dat er positief gekeken kan worden naar de behandeling van getraumatiseerde patiënten. Er bestaan zeker mogelijkheden om iemand uit zijn negatieve verleden te halen en hem een positieve toekomst te bieden.' - Tijdschrift voor Geneeskunde
'Gezien het belang van traumabehandeling in de geestelijke gezondheidszorg is dit werk een meerwaarde voor eenieder die in de praktijk met slachtoffers van complex trauma in de vroege jeugd wil werken.' - Tijdschrift voor Psychiatrie
'Waar reguliere (studie)boeken zich vaak focussen op één zienswijze van waaruit problematiek beredeneerd wordt, helpt dit boek om vanuit een allesomvattend kader naar gedrag en behandeling te kijken.' - Meesters in de psychologie
'Dit toegankelijk geschreven boek is erg de moeite waard. In begrijpelijke taal wordt uitgelegd wat hechting en trauma betekenen en hoe integratie het kernbegrip is bij heling. Ook dader en slachtofferschap komen aan bod evenals de zelfzorg voor de therapeut. Zeer aanbevolen.' - Nieuwsbrief Expertisecentrum Omgaan met Verlies december 2017, lees meer.
'De integratie van de ‘state of the art’ traumatherapie met de vernieuwende toets van de interpersoonlijke neuro biologie, de concrete aanwijzingen voor therapeutische interventies, het oog voor destructieve aspecten binnen het slachtoffer en slachtofferaspecten bij daders, maar vooral de eenvoudige en heldere leesbaarheid, maken dit boek tot een bijzonder, nieuw traumatherapeutisch naslagwerk. Een aanrader voor alle oude rotten in het vak, alle neofieten en alles wat daar zo een beetje tussen in ligt!'
-Kurt Renders in Tijdschrift Persoonsgerichte Experiëntiële Psychotherapie - Lees de gehele bespreking hier
