Leren reflecteren (4e druk)
Reflectie is met een nieuwsgierige, open blik op zoek gaan naar een deel van jezelf dat je nog niet kent. Door inzicht te krijgen in je handelen, gedrag en drijfveren kun je jezelf en je professioneel handelen verder ontwikkelen. Het aanleren van reflectie-vaardigheden maakt een belangrijk onderdeel uit van alle studies die opleiden tot een mensgericht beroep.
Leren reflecteren gaat eerst in op wat reflectie precies inhoudt en wat de meer-waarde en het belang ervan is. Vervolgens wordt de link gelegd tussen reflectie en het werkveld. Waar lopen professionals tegenaan in hun werk? En welke rol kan reflectie daarbij spelen? Tot slot wordt behandeld wat nodig is om reflectie-vaardigheden te ontwikkelen en toe te passen.
Leren reflecteren is een praktische methode waarbij je reflecteren leert door het te doen en door dicht bij jezelf te beginnen. Regelmatig wordt verwezen naar specifieke oefeningen op de website. In de vele casussen in het boek wordt steeds de verbinding gelegd met de (beroeps)praktijk.
Nieuw
Nieuw in deze vierde druk is aandacht voor feedback, de invloed van man-vrouwverschillen en cultuur op reflectie en voor schriftelijke vormen van reflectie, waaronder schrijven als reflectietool en het schrijven van een reflectieverslag.
Inclusief website met o.a. het online boek
Op de website bij het boek, www.lerenreflecteren4edruk.nl, staan naast het online boek veel verschillende oefeningen om reflecteren al doende te oefenen, video’s, een reflectiespel en achtergrondinformatie. Nieuw is de module ‘Het schrijven van een reflectieverslag’. Voor docenten zijn een PowerPoint en docentenhandleidingen beschikbaar met lessuggestie voor beginnende en gevorderde studenten.
Voorwoord 5
Inleiding 9
1 Wat is reflectie? 15
1.1 Het begrip reflectie 15
1.2 Doel van ref lectie 19
1.2.1 Doel van ref lectie in relatie tot de verschillende kennisbronnen 22
1.3 Kennisbronnen 22
1.3.1 Expliciete kennis 23
1.3.2 Impliciete kennis 23
1.3.3 Intuïtie als bron van kennisverwerving 24
1.4 Expliciete en impliciete kennis in verband met professionele ontwikkeling 26
1.5 Expliciete en impliciete kennis in verband met persoonlijke ontwikkeling 27
1.6 Vormen van reflectie 29
1.6.1 Reflectie tijdens de actie en ter plekke 29
1.6.2 Reflectie na de actie 31
1.6.3 Reflectie op de reflectie in actie 32
1.6.4 Reflectie vóór de actie, op de toekomst 33
2 Reflecteren en mensgerichte beroepen 37
2.1 Mensgerichte beroepen 37
2.2 Professioneel 38
2.3 Waarden, normen en normatieve professionalisering binnen mensgerichte beroepen 41
2.3.1 Conflictueuze waarden 42
2.3.2 Universeel geldende normen 44
2.3.3 Professionele normen 45
2.3.4 Persoonlijke normen versus professionele normen 45
2.3.5 Persoonlijke normen 46
2.4 De invloed van visie op de waarden en normen 47
2.5 Man-vrouwverschillen 50
2.6 De invloed van cultuur 52
2.7 De reflectieve professional 56
3 Het ontwikkelen van een reflectieve houding 59
3.1 Een nieuwsgierige houding 59
3.2 Een onderzoekende houding 63
3.3 Vragen stellen 64
3.4 Feedback vragen 76
3.5 Luisteren naar je intuïtie 78
3.5.1 Intuïtief luisteren 81
4 Barbapapa-reflectie 85
4.1 Wat is Barbapapa-reflectie? 85
4.2 In welke situaties reflectie toepassen? 87
4.3 Reflectie is een cyclisch proces 88
4.4 Het kiezen van de vorm van ref lectie 91
4.5 Reflectietools 93
4.5.1 Vierstoelenreflectie 94
4.5.2 Progressiecirkels 95
4.5.3 Brainstormreflectie 96
4.5.4 Herkaderen 97
4.5.5 Succesreflectie 99
4.6 Schrijven als reflectiemiddel 100
5 Valkuilen bij reflecteren 105
5.1 Werken vanuit routine 105
5.2 Selectief waarnemen 109
5.3 Ref lecteren is geen evalueren 111
5.4 Ref lecteren en piekeren 113
5.5 Geen tijd voor reflectie 115
5.6 Reflectiedwang en reflectiemoeheid 118
Overzicht van de reflectie-oefeningen op de website 121
Literatuur 125
Illustratieverantwoording 129
Register 131
Over de auteurs 135
